Hoe de Sneeuwwitje van de Vluchtpolder haar wijk verrijkt

Toen Stefan Thelen, alias Super A, een gigantische muurschildering op de zijkant van Bredase flat Moerwijkzicht kwam maken, was iedereen enthousiast. Maar wat voor een impact het uiteindelijk op buurtbewoners én de kunstenaar zelf zou hebben, kon niemand vermoeden.

“Of die chocolaatjes er volgende week weer zijn, weet ik niet”, galmt het goedmoedig door de middelste lobby van Moerwijkzicht. Bij de statafels wachten de leden van de bewonerscommissie en medewerkers van woningcorporatie Alwel met thermoskannen koffie en thee, koekjes, en voor deze maandagmiddag, chocolaatjes dus. Het duurt niet lang voor diverse bewoners aansluiten bij het wekelijkse uurtje om het wel en wee in hun flat te bespreken. Allerlei onderwerpen passeren daarbij de revue, maar over één ding is iedereen het direct eens. De immense muurschildering op de zijkant van hun flat? “Dat is de mooiste.”

De schildering werd eerder dit jaar vervaardigd door Stefan Thelen, beter bekend onder zijn artiestennaam Super A. De gemeente en Alwel schakelden Blind Walls Gallery in om het te realiseren ter ere van het 50-jarig jubileum van de flat. “Het is een cadeau aan de bewoners”, glundert de 60-jarige Jolanda. “En zo voelt het ook.” Al 26 jaar woont ze in de flat, en als lid van de bewonerscommissie was ze van begin af aan betrokken bij het project. In besprekingen vooraf werd unaniem gekozen voor Super A, en spraken zij de wens uit iets van de lokale historie terug te willen zien in de schildering. “Het moet iets te maken met de plek waar het op staat”, zegt Jolanda. “Daar heeft hij echt rekening mee gehouden.”

De immense, langwerpige muurschildering beeldt een jonge vrouw af, die met een bos bloemen door het water waadt. Een verwijzing naar de Lage Vluchtpolder, ten noorden van Breda, waarop haar blik gericht is. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd het huidige natuurgebied strategisch onder water gezet om het Spaanse soldaten onmogelijk te maken de stad te bereiken. “Als je de achtergrond weet, komt het heel anders over”, vindt Jolanda.

Het water weerspiegelt de realistisch afgebeelde vrouw. Maar in plaats van haar reflectie, kaatst deze het beeld terug van sprookjesprinses Sneeuwwitje, zoals ze eruit zit in de klassieke animatiefilm van Walt Disney. Flatgenoot Henriette (53) is blij verrast door de compositie: “Ik was heel benieuwd wat het zou worden, omdat het zo’n lang, smal stuk is. Daarom vind ik het zo mooi dat het echt van boven naar beneden loopt. Dat had ik niet verwacht.”

Het is precies die vorm die Thelen de uitdaging bood waarnaar hij op zoek was. Hij maakte al een aantal jaren schilderingen waarin een realistisch afgebeeld mens of dier, vastzit in een corresponderend tekenfilm- of stripfiguur dat eromheen gewikkeld is. De tegenstelling daarin interesseerde hem nog steeds, maar de vorm ervan steeds minder. “Het werd iets te comfortabel”, legt hij uit aan de telefoon. “Ik miste het wakker liggen en worstelen met concepten. Er was iets nodig om mezelf op een andere manier mijn werk te laten benaderen, maar dat het wel nog steeds een logisch gevolg ervan was. Een brug naar een nieuwe richting.”

Thelen bewaart goede herinneringen aan de periode die hij werkte aan de muur van Moerwijkzicht. Buurtbewoners kwamen hem lunchpakketten brengen, boden hem lekkers bij de koffie aan, en toonden volop interesse. “De lift ging bijna niet meer omhoog, zo vol met eten werd ik gestopt”, lacht hij. “En er waren mensen uit de buurt die elke dag het proces helemaal vast kwamen leggen.” Zo zagen zij een beeld ontstaan dat naar hun lokale historie verwijst, én iets over het heden vertelt. “Sneeuwwitje staat symbool voor het schoonheidsideaal, het idee dat we ons beter voor moeten doen dan we zijn. De uitspraak ‘Spiegeltje, spiegeltje aan de wand / Wie is de mooiste van het land?’ bevestigt dat helemaal. In dit geval is het spiegeltje de maatschappij, met alle social media. Wat is daarin nog echt?”

Even was de kunstenaar bang dat het teveel zou worden. “Qua betekenis zit er een boel symboliek in, maar het beeld zorgt wel voor rust”, denkt Thelen. “Het kan veel informatie bevatten zonder dat het druk wordt.” Toch moest hij het verzoek daar nog meer aan toe te voegen afslaan. Bijna dan. “Ik was al behoorlijk ver toen een vrouw uit de buurt vroeg of ik er een lieveheersbeestje op een tak bij kon schilderen, voor haar onlangs overleden zoon. Dat ging niet meer, maar toen heb ik op een paal ertegenover een grasspriet met een lieveheersbeestje erop gespoten. Illegaal, met haar op de uitkijk.”

Gezelschap kreeg Thelen ook van de 11-jarige zoon van flatbewoner Sylvia. Zij ging in haar moederland Polen naar de kunstacademie. “Dus ik kan wel zeggen dat het heel mooi is”, zegt ze met een gulle lach. “Mijn zoon tekent graag en denkt er zelf ook over om naar de kunstacademie te gaan. Hij heeft veel met Stefan gesproken en hem allerlei vragen over zijn techniek gesteld. Het waren erg mooie dagen. En nu nog, nu we het elke dag bekijken kunnen.”

Albert Bienefelt, sinds vier jaar actief als teamcoach van de wijk namens Alwel, kijkt kijkt ook tevreden naar het eindresultaat. “Mensen worden er ook nieuwsgierig van. Waar wonen we eigenlijk, wat is hier allemaal gebeurd?”, weet hij. “Deze flat had lang een negatieve reputatie. ‘Springflat’, werd ie genoemd. Nu is het de flat van Sneeuwwitje. Dat had ik van tevoren nooit bedacht”, zo constateert hij. “Je kunt je van tevoren niet voorstellen, wat het voor mensen gaat betekenen.”

Tekst door Jaap van der Doelen