Tours 
Fotografie is een belangrijk onderdeel van alle kunst die zich op straat bevindt: het laat zien dat een kunstwerk ooit bestond. Martha Cooper is een pioneer in graffiti-fotografie. De documentaire Martha: A Picture Story toont haar bijzondere verhaal.
De Amerikaanse Martha Cooper (1943) is een documentaire-fotografe die in haar carrière van zes decennia al veel grenzen heeft doorbroken. Ze was de eerste vrouwelijke stagiaire bij National Geographic, werd de eerste vrouwelijke fotograaf bij de New York Post in 1977 en maakte baanbrekende beelden van graffiti en de ontluikende hiphopscene. Deze onderwerpen leidden tot uitgebreide reportages, waarvan sommige in boekvorm verschenen. Zo zijn er onder haar naam boeken over Hiphop, de tattoo-cultuur in Tokyo en meiden die breakdancen uitgebracht.
Haar bekendste boek is Subway Art, dat ze in 1984 samen met collega-fotograaf Henry Chalfant publiceerde. Dit boek illustreert de graffiti-subcultuur van New York in de jaren 70 en 80 en dient voor velen als ‘graffiti-bijbel’. Al jaren reist Martha de hele wereld over: ze bezoekt straatkunstfestivals, ontmoet kunstenaars en geeft lezingen. Zo was ze in juni ook bij MU Hybrid Art House in Eindhoven vanwege de expositie Repainting Subway Art (van Tripl/Furious, gecureerd door Jasper van Es). Daar spraken wij Martha en vertelt ze graag en vol enthousiasme over haar graffiti-avonturen, maar benadrukt ook dat ze niet alleen daar om bekend wil staan: “Ik heb ook veel andere, belangrijke, projecten gedaan. Maar ik ben blij dat ik ergens bekend om sta en dat ik iets heb gefotografeerd waar mensen nu nog steeds geïnteresseerd in zijn.”
Foto door Martha Cooper
Geen nachtmens
De documentaire Martha: A Picture Story laat het publiek kennismaken met de fotografe terwijl ze zich klaarmaakt voor een nachtelijk avontuur, haar cameraspullen verzamelt en op pad gaat met de bekende Berlijnse graffiti-crew 1UP. Als kijker is de spanning voelbaar, iets dat Martha zelf ook altijd ervaarde. Maar de kick maakt het juist mooi, vertelt ze: “Het is gevaarlijk en er zitten serieuze gevolgen aan. Maar als journalist is het je taak om dergelijke situaties vast te leggen.” Ondanks de vele nachtelijke uitstapjes is ze nooit gearresteerd of betrapt. Op 80-jarige leeftijd gaat Martha ’s nachts niet meer de straat op. “Als de juiste persoon het vraagt, sta ik er nog wel voor open. Maar ik vind het goed zo, ik ben toch niet zo’n nachtmens”, zegt ze.
Tijdens haar bliksembezoek in Nederland heeft Martha toch de tijd gevonden om wat foto’s te schieten. Ze laat beelden zien van graffiti op NS-treinen en verschillende muurschilderingen in de stad. Ook fotografeerde ze een straatkunstenares aan het werk. “Ik haal het meeste plezier uit het fotograferen van het proces. Iedereen kan een foto maken van een kunstwerk dat af is, een procesfoto kun je maar enkele dagen – soms zelfs minuten of uren – maken”, vertelt Martha. Daarnaast is ze ook erg geïnteresseerd in de technieken en tools die makers gebruiken.
Een bescheiden icoon
Door het vele reizen en het interesse dat ze toont in alle kunstenaars die ze leert kennen, zijn hechte vriendschappen ontstaan. Dat zien we ook terug in de documentaire, waarin de band met het straatkunstduo OSGEMEOS een rol speelt.
Still uit de documentaire Martha: A Picture Story
Het is niet alleen haar geweldige oog voor een goede foto dat haar een icoon in de straatkunstwereld maakt; ook de moed die ze toont om iconische momenten vast te leggen, maken haar uniek. Haar bescheidenheid en vrolijkheid maken haar een fijn persoon om naar te luisteren, maar ook zeker om naar te kijken (al is ze het daar zelf niet mee eens: “Ik sta absoluut niet graag vóór de camera, en vind het ook niet leuk om mezelf terug te zien”). Deze documentaire is een-en-al plezier om naar te kijken. Het toont en viert het leven van kunstenaars, maar bovenal van een fotografe die een belangrijk onderdeel werd van de cultuur die zij als een van de eersten vastlegde.
Na al die verhalen en avonturen, hoe ziet Martha de toekomst voor zich? “Ik heb geen bucket list en heb veel van de wereld gezien. Ik heb in Thailand, Japan en Engeland gewoond. Toen ik nadacht over doelen, kon ik niets bedenken. Het liefste ben ik gewoon thuis in New York, met mijn kat.”
Sunset Cinema
Tijdens de eerste editie van Blind Walls Film Fest toonden we de Nederlandse première van Martha: A Picture Story. Deze documentaire uit 2019 (geregisseerd door Selina Miles) vertonen we op zaterdag 26 augustus in samenwerking met Chassé Cinema tijdens Sunset Cinema bij BRACK.